بررسی تطبیقی صفحه آرایی کتابهای فنی حرفه ای آموزش و پرورش در سه دهه اخیر (1388-1358) در ایران و کشور آلمان

کُتب درسی به عنوان گسترده ترین رسانه آموزشی در بین نوجوانان، وظیفه ایجاد فضای خلاق و تاثیرگذار آموزشی را به عهده دارد. گرافیک کتاب های درسی نه تنها در بالابردن سطح سواد بصری دانش آموزان موثر است، بلکه در میزان یادگیری و به خاطرسپاری مطالب آموزشی سهم بسزایی دارد. ویژگی کتاب های درسی با بقیه رسانه های پیام رسان متفاوت است. گرافیک در این رسانه، یک گرافیک کاربردی و عملکردی است، زیرا که مخاطب به اختیار خود کُتب درسی را انتخاب نمی کند و برای مدت نسبتا طولانی مجبور است، به مطالعه و یادگیری آنها بپردازد. کتاب های درسی دارای یک پیام آموزشی منحصر به فرد نیستند، بلکه در هر صفحه پیامی مشخص آموزشی را بیان می کند، و در کل به بالا رفتن سطح فرهنگ و دانش اجتماعی و علمی و تصویری نوجوانان کمک می رساند، و آنها در یک محدوده مشخص زمانی و شرایط معین مکانی وظیفه انتقال سریع مطالب درسی را به عهده دارند، که تنها با سازماندهی بصری متن و تصاویر در جهت بالا بردن سطح عملکرد آموزشی این رسانه می توان به آن دست یافت. چیدمان متن- تصویر- طراحی- جداول- نمودار- تأکیدات آموزشی باید در خدمت جستجوگری و چیستایی آموزشی باشد، طراح با ارتباط مستمر و دائم با مولف و با برخوردی خلاق فضای جذاب و پُرکششی را در کتاب های درسی می تواند ایجاد کند. در این نوشتار سعی شده در یک تحقیق میدانی که بر پایه بررسی تحلیلی و تطبیقی صفحه آرایی و اونیفرم بیش از 4هزار جلد کتاب درسی فنی وحرفه ای چاپ شده در ایران از سال 1358 الی 1388 و تطبیق آن با کتاب های همین مقطع در همین دوره در کشور آلمان، انجام شده است. به این مهم برسیم که طراحی و صفحه آرایی کتاب های درسی با دیگر کتاب ها و نشریات به علت تداوم و گستردگی آن و سن مخاطبین خاص خود و همچنین وظایف آموزشی که به عهده دارد، متفاوت است. درطراحی این کتاب ها پیام اصلی آموزش است و از تمامی ابزارهای بصری برای درک بهتر و ماندگارتر مطالب آموزشی در ذهن دانش آموزان که در مقطع خاصی به آموزش می پردازند، باید استفاده شود. و این مهم تنها با همکاری یک گروه متشکل از مولف- طراح- کارشناسان تربیتی و آموزشی و معلمان با تجربه ممکن نمی شود.